Lượng mưa hàng năm trên 2.000 mm, phân bố đều trong năm thích hợp cho chôm chôm phát triển. Nếu lượng mưa đầumùa nhiều làm màu sắc vỏ quả không đẹp và gây hiện tượng nứt quả trên chôm chôm cho quả sớm, nhất là giống chôm chôm có vỏ quả mỏng.
Cây
chôm chôm (Nephelium lappaceum Linn.) có nguồn gốc từ Malaysia và
Indonesia, hiện nay được trồng ở các nước như: Malaysia, Indonesia,
Philippines, Thailand,..., Việt Nam, là loại cây ăn quả nhiệt đới thích
hợp vùng khí hậu nóng ẩm mưa nhiều.
Giá trị dinh dưỡng trong 100g thịt quả tươi gồm có: 63 calo năng lượng;
82.9% nước; 0.9g Protein; 0.1g chất xơ; 3mg Ca; 6mg P; 1.8mg Fe; 4 I.A
Vitamin A; 0.04mg Vitamin B1; 0.05mg Vitamin B2; 0.6mg Vitamin PP và
31mg Vitamin C...
Hầu hết các nước sản xuất chôm chôm tiêu thụ nội địa, trừ Thailand và
Malaysia xuất khẩu chôm chôm sang thị trường châu Âu dưới dạng quả tươi
và chế biến.
I. YÊU CẦU SINH THÁI
1. Nhiệt độ: thích hợp 22-30°C, khi nhiệt độ trên 40°C thì cây rụng hoa,
rụng quả rất nhiều. Nhiệt độ dưới 22°C thúc đẩy cây ra đọt do đó chôm
chôm chậm ra hoa.
2. Lượng mưa
Lượng mưahàng năm trên 2.000 mm, phân bố đều trong năm thích hợp cho
chôm chôm phát triển. Nếu lượng mưa đầumùa nhiều làm màu sắc vỏ quả
không đẹp và gây hiện tượng nứt quả trên chôm chôm cho quả sớm, nhất là
giống chôm chôm có vỏ quả mỏng.
Cây cần khô hạn khoảng 1 tháng để hình thành mầm hoa, nếu mưa nhiều chỉ
kích thích ra lá. Nhưng khô hạn vào thời kỳ thụ phấn, thụ tinh hoặc quả
phát triển thì quả rụng nhiều, quả nhỏ, ảnh hưởng đến phẩm chất quả, nên
cây cần đượctưới nước bổ sung.
3. Ánh sáng, ẩm độ, gió
Nắng nhiều kết hợp với gió mạnh làm chôm chôm cháy lá. Gió mạnh và khô
dẫn đến cháy lá và râu vỏ quả chôm chôm bị héo, do đó quả kém phẩm chất,
nên thiết kế trồng hàng cây chắn gió cho vườn chôm chôm.
4. Đất đai
Chôm chôm thích hợp trong vùng vĩ tuyến 12° Bắc trở vào phía Nam và ở độ
cao dưới 600-700m, đất không bị nhiễm mặn, đất thịt pha cát hay sét,
tầng canh tác dày, thoát nước tốt. Đất đỏ Bazan không có tầng đá là
thích hợp nhất. Độ pH thích hợp từ 4,5-6,5, nếu pH cao hơn cây có triệu
chứng vàng lá do thiếu Zn, Fe...
II. Cách nhân giống, tiêu chuẩn cây GIốNG tốt và những giống phổ biến hiện nay
1. Cách nhân giống
Chọn trồng cây con được nhân giống bằng cách ghép vì trồng cây ghép sẽ
cho quả sớm 3-4 năm sau khi trồng, cây có bộ tán rộng, thấp hơn so với
cây trồng từ hạt lâu cho quả (5-6 năm sau khi trồng), cây không đồng
đều.
2. Tiêu chuẩn cây giống tốt
Cây giống tốt phải đúng giống, đạt 4-5 tháng tuổi sau khi ghép, cây đang sinh trưởng khoẻ và đạt các yêu cầu về hình thái, như:
- Thân gốc ghép thẳng, đường kính 0,8-1,3 cm, vỏ không vết thương tổn
đến phần gỗ, mặt cắt có quét sơn, không bị dập, sùi, nằm ngay phía trên
chân của thân cây giống, vết ghép tiếp hợp tốt và cách mặt bầu ươm
15-20cm
- Cổ rễ và rễ cọc thẳng, bộ rễ phát triển tốt, có nhiều rễ tơ.
- Thân cây ghép thẳng, chiều cao tính từ mặt bầu ươm đến đỉnh chồi từ
60cm và đường kính thân (vị trí trên vết ghép) từ 0,8cm trở lên, chưa
phân cành, có trên 9 lá kép, lá ngọn thành thục, xanh tốt và có hình
dạng, kích thước đặc trưng giống.
- Cây không mang các sâu bệnh hại.
3. Những giống phổ biến hiện nay
Hiện nay, chôm chôm được trồng phổ biến ở miền Nam tại các tỉnh: Bến
Tre, Vĩnh Long, Tiền Giang, ĐồngNai, Bình Dương...với các giống như:
- Chôm chôm Java:
Quả có dạng hình cầu, trọng lượng trung bình 30-40g, râu vỏ quả dài, vỏ
quả màu vàng-đỏ đến đỏ sậm, thịt quả chắc, ráo độ tróc thịt quả tốt, có
vị ngọt chua nhẹ, phẩm chất khá ngon.
- Chôm chôm nhãn:
Quả dạng hình cầu nhỏ, trọng lượng trung bình từ 15-20g, râu vỏ quả
ngắn, vỏ quả dày và có rãnh dọc kéo dài từ đỉnhđến đáy quả, vỏ quả có
màu vàng đến vàng-đỏ, thịt quả ráo, chắc, độ tróc thịt quả rất tốt, có
vị rất ngọt, thơm, phẩm chất rất ngon.
- Chôm chôm Rongrien:
Là giống có nguồn gốc từ Thailan, trọng lượng quả trung bình 30-33g,
quả có dạng hình cầu, râu vỏ quả dài và khi chín chóp râu có màu xanh,
vỏ quả màu đỏ thẩm, thịt quả màu trắng, ráo, dai và rất dễ tróc khỏi
hạt, có vị rất ngọt, hạt nhỏ, phẩm chất rất ngon.
III. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC
A. Thiết kế vườn
1. Đào mương lên líp (luống): Giống phần thiết kế vườn ở cây bưởi
2. Trồng cây chắn gió: Giống phần thiết kế vườn ở cây bưởi
3. Khoảng cách trồng
Khoảng cách cây trồng tuỳ theo loại đất, mức độ cơ giới hóa và canh tác,
khoảng cách cây trên hàng 5-8m, giữa hàng 6-10m. Vùng ĐBSCLtrồng khoảng
cách: 5x6 m; 5x7 m hay 6x8m, miền Đông Nam Bộ nơi đất tốt, tầng canh
tác dày, trồng khoảng cách xa hơn.
B. Kỹ thuật trồng và chăm sóc
1. Thời vụ trồng
Vùng ĐBSCL trồng vào đầu mùa mưa để tiết kiệm chi phí và công tưới hoặc
cuối mùa mưa, miền Đông Nam Bộ và Tây Nguyên bắt đầu trồng từ tháng 6-7
dương lịch và vùng Duyên Hải Nam trung bộ trồng vào tháng 8-9 dương lịch
.
2. Chuẩn bị hố và cách trồng
a. Vun mô, đào hố trồng
Làm mô đất hoặc đào hố trước khi trồng cây con từ 1-3 tháng. Vùng ĐBSCL
trồng chôm chôm trên mặt líp, nếu đất thấp cần phải vun mô trồng, kích
thước mô rộng 0,6-0,8m, chiều cao 0,3-0,5m. Đất làm mô nên dùng đất vườn
cũ, đất bãi sông, đất ruộng... trộn với 10-20 kg phân hữu cơ hoai, vôi
0,5-1 kg, phân DAP hoặc NPK (16-16-8) 200-300g, Regent 10-20g và
100-200g Coc- 85.
Vùng đất cao đào hố trồng có kích thước: 60-80cm x 60-80cm x 60-80cm,
trộn hổn hợp đất mặt, phân NPK, Regent và Coc-85 như trên, trộn đều và
lấp đầy hố.
b. Cách trồng
Giữa mô đất (vùng ĐBSCL) hoặc hố (vùng Miền Đông Nam Bộ) đào lỗ trồng có
kích thước bằng với bầu đất cây con, lấy cây con ra khỏi bầu đất và đặt
cây con vào lỗ trồng trồng, lấp và nén đất nhẹ quanh bầu đất cây con
đến độ cao bằng với mặt đất của mô hay hố; cắm cọc và buộc cây con phòng
gió lay; che mát tạm thời cho cây trong những tháng đầu sau khi trồng;
tưới nước cho cây con ngay sau khi trồng.
3. Tủ gốc giữ ẩm
Vào mùa khô dùng lá, cỏ hoặc các phế phẩm sau thu hoạch phủ gốc giữ ẩm cho cây .
4. Làm cỏ và trồng xen
Làm cỏ thường xuyên để tránh bị cạnh tranh nước, dinh dưỡng... Làm cỏ bằng tay, bằng máy hoặc phun thuốc hoá học.
Giai đoạn cây mới trồng chưa giao tán trồng xen các cây họ đậu, cây phân
xanh để cải tạo đất trên vùng đấtnghèo chất hữu cơ hoặc trồng xen lấy
ngắn nuôi dài, hạn chế cỏ dại (hình 8), trồng các cây ăn quả như: chanh,
chuối, đu đủ, dứa, ổi.., hay trồng các loại cây rau, hoa.
Sau khi trồng 6 tháng bồi thêm đất cho mô. Hàng năm sau thu hoạch vét
bùn bồi mặt líp (nếu có điều kiện) lớp đấtdày 1-3 cm, không bồi quá dày
ảnh hưởng đến bộ rễ.
5. Tưới nước
Trồng chôm chôm đạt năng suất và chất lượng phải cung cấp đủ nước cho
cây vào các giai đoạn sinh trưởng và phát triển. Nguồn nước tưới không
bị nhiễm mặn (NaCl< 2g/l nước). Lượng nước tưới, chu kỳ tưới tuỳ loại
đất, thời tiết, giai đoạn phát triển của cây. Cây con mới trồng tưới ít
nhất 3 lần trong tuần, cần thiết tưới 2 lần trong ngày nhất là trong
mùa nắng. Ở vùng ĐBSCL chôm chôm cho quả vào giai đoạn khô hạn, cần tưới
đủ nước cho cây. Trong mùa mưa lũ, thoát nước kịp thời không để nước
đọng trên vườn chôm chôm.
6. Tỉa cành và tạo tán
Tạo tán cho cây từ nhỏ là cần thiết, bấm ngọn khi cây ghép đạt chiều cao
70-100 cm, sau đó tỉa cành giữ lại 3-5 cành khỏe, cách nhau đều và tạo
thành góc lớn với thân. Thường xuyên tỉa cành phát triển từ thân cây gốc
ghép.
Hàng năm sau thu hoạch xén những gié hoa còn lại trên cây, cành dinh
dưỡng là cành non mọc thẳng từ thân cành chính, cành sâu bệnh, cành đan
chéo ngoài tán, cành dưới tán, cành trong tán... cho hợp lý để thúc đẩy
cây mọc chồi tược non và cho quả vụ sau.
Khi năng suất bắt đầu giảm, thường sau 20 năm tuổi, cắt ngang những cành
chính, giảm chiều cao đếnkhoảng 1/3, hoặc cách mặt đất 30-50 cm, dùng
sơn bảo vệ mặt cắt, khi những cành non phát triển từ dưới mặt cắt, tỉa
giữ lại một số cành khoẻ thích hợp, hoặc khi cành đạt đường kính từ
0,5cm tiến hành ghép đổi giống. Sau 2 năm cây lại cho quả.
7. Bón phân
a. Bón phân
Liều lượng và công thức phân NPK bón cho cây hàng năm thay đổi theo điều
kiện đất đai, tình trạng sinh trưởng của cây, tuổi cây, thời kỳ bón,
năng suất thu hoạch vụ trước. Tuy nhiên, có thể bón phân cho cây chôm
chôm như sau:
| Tuổi cây |
Tổng lượng phân bón NPK |
| 1 |
099 |
| 2 |
1,5 |
| 3 |
3,0 |
| 4 |
3,9 |
| 5 |
4,5 |
| 6 |
6,0 |
| 7 |
9,0 |
| 810 |
9,0 |
| 11-14 |
10,5 |
| Trên 14 |
12,0 |
Nguồn: Sahadevan, N., 1987)
Tổng lượng phân bón hổn hợp NPK trên chia đều ra bón 3 lần trong năm.
Trong 3 năm đầu sau khi trồng bón phân hổn hợp NPK(15-15-15) hoặc NPK
(20-20-15), bón 3 lần trong năm, hoà trong nước tưới hoặc xới đất nhẹ
kết hợp bón phân, cách gốc 15-30 cm và tưới. Giai đoạn cây cho quả bón
phân hổn hợp NPKMg(12-6-22-3). Hoặc bón phân theo thời kỳ sau:
| Thời kỳ bón phân |
Công thức phân bón |
Trộn hỗn hợp phân (Urê + Super lân + Kali Nitrat) |
| Sau khi thu hoạch |
NPK (15-15-15), Urê và toàn bộ phân hữu cơ |
2,340 + 9,090 +3,260 |
| Trước khi ra hoa |
NPK (8-24-24) |
0,264 + 14,545 + 5,217 |
| Sau đậu quả |
NPK(15-15-15) |
2,340 + 9,090 + 3,260 |
| Vào tuần thứ 9 sau đậu quả |
NPK(15-15-15) và K2SO4
Hoặc NPK(8-24-24) |
1,564 + 7,273 + 3,696
Hoặc 0,264 + 14,545 + 5,217 |
(Nguồn: Muchjajib (1990), FAO)
Cách bón: Xới đất hoặc đào rãnh đến độ sâu phù hợp theo hình chiếu tán cây và bón phân vùi lấp lại.
b. Phun phân bón qua lá
Phun một trong các loại phân bón qua lá sau để nuôi quả như: Master Gro
(6-30-30) hoặc Master Gro (15-30-15), Thiên Nông, Komix Superzinc K...
khi quả đạt đường kính 1cm, khoảng 5 tuần sau đậu quả, phun 3-4 lần cách
nhau 7-15 ngày.
8. Xử lý ra hoa
Sau khi thu hoạch, xén tỉa cành, làm cỏ... và bón phân cho cây, cây cho
ít nhất 1 cơi đọt tiến hành tạo khô hạn bằng cách ngưng tưới nước hoặc
thoát toàn bộ nước khỏi mương, nếu cần dùng nilon phủ gốc và mặt líp
(hình 18), có thể kết hợp phun phân bón lá Master Gro (15-30-15) hoặc
Monopotasium (MKP-0-52-34), đến khi thấy lá có triệu chứng héo thì tưới
nhiều nước 1-2 lần cách nhau 7 ngày, kết hợp phun Master Gro (10-52-10)
giúp cây ra hoa tốt hơn. Khi phát hoa đạt 10-15 cm tưới nước lại nhưng
không tưới quá nhiều, đến khi hoa nở giảm lượng nước tưới. Trường hợp
cây ra đọt không ra hoa thì phải bón phân và tưới nước, đến khi lá thuần
thục thì tiến hành xử lý ra hoa lại.
9. Tăng đậu quả
Để tăng đậu quả chôm chôm ngoài biện pháp trồng xen cây hoặc tháp, ghép
cành chôm chôm đực, trong vườn theo tỉ lệ 1:8 hoặc 1:10 , kết hợp nuôi
ong mật trong vườn chôm chôm, phun chế phẩm Ramale tạo hoa đực (pha 30
cc trong 6-8 lít nước), khi gié hoa bắt đầu nở đến nở 30%, phun trên 2-3
gié hoa trên chòm của tán cây và khoảng cách chòm 2-4m, phun lỗ trồngp
lại 2-3 lần.
* Qui trình canh tác chôm chôm cho quả được tóm tắt theo sơ đồ sau:
IV. phòng trị sâu bệnh chính
A. Sâu hại
1. Sâu đục trái (Conogethes punctiferalis)
Hình thái và cách gây hại:
Thành trùng là một loại bướm có chiều dài sải cánh 20 -23mm, toàn thân màu vàng, trên cánh có nhiều chấm nhỏ màu đen.
Trứng có hình elip dài khoảng 2- 2,5mm, trứng lúc mới đẻ có màu trắng
sữa, khi sắp nở có màu vàng nhạt. Ấu trùng mới nở có màu trắng sữa, đầu
màu nâu, về sau chuyển thành màu trắng hơi ửng hồng, trên lưng mỗi đốt
cơ thể có 4 chấm màu nâu nhạt, trên các đốm có mang 1 sợi lông cứng nhỏ.
ấu trùng phát triển đầy đủ dài 17- 20 mm.
Nhộng dài khoảng 12 - 13 mm nằm trong một cái kén bằng tơ, ban đầu có
màu nâu nhạt khi sắp vũ hóa có màu nâu đậm và có thể thấy rõ các chấm
đen trên cánh. Cả thành trùng đực và cái đều ănmật hoa. Trưởng thành cái
đẻ trứng trên trái, đặc biệt là nơi tiếp giáp giữa các trái.
Sâu có thể gây hại từ khi trái còn nhỏ đến sắp thu hoạch, nặng nhất là
khi trái bắt đầu có cơm. Trái non bị sâu đục thường biến dạng, khô và
rụng, trái lớn nếu bị hại sẽ ảnh hưởng đến phẩm chất. sâu thường hóa
nhộng ở nơi tiếp giáp giữa các trái hoặc trên bề mặt trái.(Hình 19).
Phòng trị
- Vệ sinh vườn bằng cách thu gom những trái bị nhiễm đem tiêu hủy.
- Cắt tỉa cành sau khi thu hoạch cho vườn thông thoáng.
- Dùng bẩy đèn với ánh sáng đen (Black light) để bẩy trưởng thành.
- Có thể sử dụng bao trái để giảm thiệt hại.
- Phun thuốc nếu có 1% số trái trong vườn bị tấn công, có thể dùng các
loại thuốc gốc cúc tổng hợp như: Malate 73 EC 25-30cc/8lít, Vovinam
2,5EC 25-30cc/8lít, Karate, Polytrin, Cymbush...Chú ý thời gian cách ly
của mỗi loại thuốc để bảođảm an toàn cho nguời sử dụng.
2. Sâu đục trái ( Acrocercops cramerella)
Hình thái và cách gây hại: Thành
trùng là một loại ngài nhỏ có chiều dài sãi cánh 12 mm, toàn thân màu
nâu nhạt, râu và chân rất dài, cánh trước có hình lá liễu thon dài có
những vân trắng, cánh sau hình dùi rìa cánh mang nhiều lông tơ. Thời
gian sống của trưởng thành khoảng 7 ngày.
Thành trùng cái đẻ từng trứng trên cuống trái, trứng có hình bầu dục dẹp
kích thước 0,5 mm, thời gian trứng 6 - 7 ngày. ấu trùng có 4 - 6 tuổi,
khi mới nở ấu trùng có màu trắng sữa, đầu màu vàng và không chân, khi
phát triển đầy đủ ấu trùng chuyển sang màu vàng nhạt kích thước 12 mm,
giai đoạn ấu trùng kéo dài 14 - 18 ngày. Sâu thường hóa nhộng ở kẻ trái,
nơi tiếp giáp giữa các trái hoặc trên lá khô, thời gian nhộng khoảng 6 -
8 ngày.
Thành trùng hoạt động vào ban đêm, ban ngày chúng nấp dưới lá hoặc cành
cây. Trên chôm chôm loài này gây hại vào giai đoạn trái trưởng thành và
chín. Trưởng thành đẻ trứng trên cuống trái, ấu trùng sau khi nở đục vào
và ăn phần thịt trái hoặc vỏ hạt tạo thành những đườnghầm ngoằn ngoèo,
đôi khi chúng có thể đục cả vào hạt.(Hình 20).
Phòng trị
- Thu hoạch trái sớm khi trái vừa chín, tránh giữ trái chín quá lâu trên cây.
- Có thể sử dụng bao trái để giảm thiệt hại.
- Trong tự nhiên trứng sâu đục trái Conomorpha cramerella bị ký sinh bỡi
ong ký sinh họ Trichogrammatidae và kiến, do đó tạo điều kiện thuận lợi
cho các loài này phát triển cũng giảm được thiệt hại do sâu gây ra.
- Có thể phun thuốc để Phòng trị bằng các loại thuốc như Fenbis 25EC
30-35cc/8lít, Sago super 10EC 25-30cc/8lít, Karate, Polytrin, Cymbush...
3. Rệp sáp (Planococcus sp.)
Hình thái và cách gây hại:
Đây là loại côn trùng đa ký chủ. Trên chôm chôm loài này không gây
thiệt hại nhiềuđến năng suất trái, tuy nhiên rệp sáp gây hại cũng làm
cây phát triển kém, râu trái ngắn, và chúng còn tiết ra chất mật đường
tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển làm ảnh hưởng đến giá trị
thương phẩm của trái. ấu trùng màu hồng, cơ thể rất nhỏ khoảng 1mm có
chân và có thể di chuyển nhưng khi trưởng thành rệp sáp không di chuyển,
bên ngoài cơ thể có một lớp sáp trắng bao bọc. Rệp thường sống cộng
sinh với kiến, kiến giúp rệp phát tán ra các nơi khác trên cây và vườn.
Phòng trị:
- Vệ sinh vườn: Cắt tĩa cành cho thông thoáng, thu hái những trái bị hại năng đem tiêu hủy.
- Diệt kiến hôi để hạn chế sự lây lan của rệp.
- Nếu bị rệp gây hại nặng dùng các loại thuốc như: Pyrinex 20EC
30-35cc/8 lít, Fenbis 25EC 30-35cc/ 8lít, Suppracide, Dầu DC-Tron plus
98,8EC,...
4. Sâu ăn bông (Thalasodes sp.)
Hình thái và cách gây hại: Sâu
gây hại phổ biến trên chôm chôm, ấu trùng ăn phá trên bông và trái non.
Thành trùng là loại bướm có màu xanh, chiều dài sải cánh 24- 25mm, mép
cánh trước và cánh sau có đường viền nhỏ màu nâu. ấu trùng có dạng sâu
đo màu xanh hoặc nâu nhạt, thân mình mảnh khảnh, sâu phát triển đầy đủ
dài 27- 28 mm, ấu trùng thường có tập quán bám sát trên các nhánh bông
khi bị động nên rất khó phát hiện. Nhộng màu xanh nhạt khi sắp vũ hóa
chuyển sang màu vàng nâu. Chôm chôm ra bông muộn bị nhiễm nặng hơn các
đợt ra bông sớm.
Phòng trị: Khi thấy sâu xuất hiện, phun các loại thuốc như: Fenbis 25EC 30-35cc/ 8lít, Secsaigon 50EC 25-30ml/8lít, Karate, Decis, Fastac,
B. Bệnh hại
1. Bệnh phấn trắng ( do nấm Oidium sp.)
Triệu chứng:
Đây là bệnh gây hại nặng và rất phổ biến trên cây chôm chôm. Bệnh
thường xuất hiện ở giai đoạn hoa và trái non. Đôi khi cũng thấy bệnh tấn
công ở mặt dưới lá giai đoạn cây ra lá non. Hoa và trái bị phủ bởi một
lớp phấn màu trắng xám làm cho hoa trái non bị khô,đen. Giai đoạn trái
hơi lớn cũng có thể bị phấn trắng tấn công làm cho gai trái bị khô, héo
phần chóp gai rồi ăn lan vào làm cho cả trái bị khô đen. Trái bệnh bị
nhiễm trễ hay nhiễm nhẹ sẽ kém phát triển, cơm nhỏ hoặc lép.
Phòng trị: Giai
đọan cây ra hoa đậu trái non phải thường xuyên theo dõi để phát hiện
sớm được bệnh. Khi phát hiện bệnh phải cắt bỏ và thiêu huỷ ngay chùm
hoa, trái non nhiễm bệnh và phun ngay thuốc hoá học để phòng trị kịp
thời, bảo vệ hoa và trái non bằng các loại thuốc có lưu huỳnh như:
Kumulus, OK Sulfurlac, hay các loại thuốc như Sulox 80WP, Carbenzim 500
FL, Nustar, Anvil hoặc Tilt ... theo các liều lượng khuyến cáo của từng
loại thuốc.
2. Bệnh thán thư ( do nấm Colletotrichum gloeosporioides)
Triệu chứng:
Bệnh có thể tấn công trên lá và trên trái. ở trên các lá trưởng thành
các đốm bệnh không có hình dạng nhất định màu nâu và sau đó lan rộng ra
đường kính khoảng 1 cm. Trên bề mặt vết bệnh có thể thấy những ổ nấm nhỏ
màu nâu nhạt đến đen. Trên trái, nấm bệnh có thể tấn công vào giai đoạn
trái sắp chín. Tuy nhiên bệnh này không phổ biến trên chôm chôm.
Phòng trị:
Khi phát hiện bệnh có thể xử lý các loại thuốc hoá học để phòng trị
bệnh như Bendazol 50WP 25-35g/ 8lít, Thio-M 500SC 10-15cc/8lít, theo các
liều lượng khuyến cáo.
3. Bệnh cháy lá (do nhiều loại nấm Pestalotia, Phomopsis... )
Triệu chứng:
Bệnh thường xuất hiện trên các lá trưởng thành, bệnh làm cho các lá già
bị cháy, khô từ chóp lá lan dần vào trong, đôi khi cũng thấy vết bệnh
bắt đầu từ hai bên mép lá lan dần vào trong. ở mặt dưới của vết bệnh có
thể nhìn thấy những ổ nấm màu đen.(Hình 24).
Bệnh cháy lá xuất hiện phổ biến vào mùa nắng, những vườn cây ít được
chăm sóc thì thường bệnh nhiều hơn. Bệnh không làm rụng lá nên không gây
thiệt hại nghiêm trọng cho cây.
Phòng trị:
Nên tăng cường bón phân hữu hoai mục cho vườn cây giúp cây phát triển
tốt đồng thời tạo ẩm độ đất thích hợp cho cây phát triển khoẻ nên hạn
chế được sự phát triển của bệnh.
Trong mùa nắng nóng nên tưới nước và tủ rơm rạ quanh gốc cây cũng hạn chế được bệnh cháy lá cho cây.
4. Bệnh thối trái ( do nấm Phomopsis sp., Dothiorella spp. )
Triệu chứng:
Bệnh này thường xuất hiện trong giai đoạn trái chín, làm ảnh hưởng lớn
đến năng suất trái. Triệu chứng ban đầu của bệnh là những vùng mất màu
trên bề mặt vỏ trái, sau đóhình thành những đốm màu nâu và có thể có
nhiều tơ nấm xuất hiện trên bề mặt vết bệnh. Nấm bệnh cũng dễ tấn công ở
phần cuống trái và gây nên bệnh thối cuống trái.. Một số trường hợp
bệnh thối cuống trái còn do nấm Lasiodiplodia theobromae gây ra.(Hình
25).
Phòng trị:
Cắt tỉa và loại bỏ những cành bị khô và chết trên cây.
Kiểm soát chế độ tưới và tiêu nước cho cây một cách đều đặn cũng hạn chế
được bệnh vì khi cây bị sốc nước cũng rất thuận lợi cho bệnh phát
triển.
Tồn trữ lạnh cũng hạn chếđược sự phát triển của bệnh trên trái giai đoạn sau thu hoạch.
V. Thu hoạch và cách bảo quản
Thời gian từ khi ra hoa đến thu hoạch quả khoảng 100-120 ngày, khi quả
chín màu sắc của vỏ quả thường có màu đỏ vàng-đỏ sậm, vàng-vàng đỏ, đỏ
thẩm... và râu của vỏ quả thường đỏ nhưng chóp râu có thể có màu vàng,
xanh... thay đổi tuỳ vào giống.
Nên thu hoạch quả làm nhiều đợt để quả có màu sắc đẹp, không thu hoạch
quá chín vì màu sắc vỏ quả sẽ sậm, thịt quả bị đục có hương vị kém, dễ
bị côn trùng tấn công.
Năng suất thu hoạch tùy vào tuổi cây, cây 15 năm tuổi có thể đạt
70-150kg quả ở vùngĐBSCL và đạt 200-400kg quả ở vùng miền Đông nam bộ.
Trong điều kiện nhiệt đới, màu sắc của vỏ và râu vỏ quả chôm chôm bắt
đầu xấu đi khoảng 3 ngày sau khi thu hoạch, tồn trữ trái ở nhiệt độ
10-150c trong túi PE có đục lỗ giữ được10 ngày, trong túi PE dày kín có
thể giữ được 12 ngày.
Theo: Ks. Lê Thị Khỏe, ThS. Huỳnh Trí Đức, NCS. Huỳnh Văn Thành
